Afgelopen week publiceerde de FOD economie nieuwe bevolkingscijfers. Socioloog Jan Hertogen nam ze door en concludeerde provocatief dat Belgie aan het uitsterven is. Daarbij wees hij op het verschil tussen geboorten en sterften (het ‘natuurlijk saldo’) dat vorig jaar tot 11.000 teruggevallen was.
Mini Babyboom
Over een langere periode bekeken is de trend echter minder duidelijk aangezien het natuurlijk saldo tussen ’94 en 2003 niet hoger lag dan in 2015. Maar de kleine babyboom die rond 2004 startte is duidelijk over haar hoogtepunt en de geboortecijfers dalen opnieuw sedert 2010. Jan Hertogen verwijst naar toegenomen sterfte tengevolge van de veroudering maar dat lijkt vooralsnog niet de belangrijkste verklaring. In absolute cijfers bereikte de sterfte in 2015 inderdaad een piek maar, doordat de bevolking zelf ook toegenomen is, niet indien uitgedrukt als percentage van de bevolking.
Steden Redden Uitstervende Dorpen
Wel valt het op dat het de steden zijn die de balans vooralsnog positief houden. Het zijn Brussel (+8.900), Antwerpen (+2,600) en in mindere mate Gent (+800) die ervoor zorgen dat de geboorte niet onder de sterfte zakt. Anderzijds hebben Brussel en Antwerpen te maken met en chronisch negatief binnenlands emigratie saldo. In 2015 vertrokken nog altijd 2.819 meer mensen uit Antwerpen naar “den buiten” dan omgekeerd.
Antwerpen
Dat België allesbehalve uitsterft (de bevolking groeide de afgelopen 20 jaar van 10,1 naar 11,3 miljoen) komt dus vooral door de internationale immigratie. Dit komt nog meer tot uiting in de bevolkingscijfers van Brussel en Antwerpen. De volgende grafiek van Jan Hertogen toont in het donkerblauw de bevolkingsevolutie van Antwerpen sedert 1830.
Na een steile groel van 1870 tot 1930, gevolgd door een periode van stabilisatie begon de Antwerpse bevolking vanaf 1970 af te nemen om uiteindelijk met bijna honderdduizend inwoners te dalen tot 446.000 in 2000.
Daarnaast heeft Hertogen een inschatting gemaakt van de bevolkingsevolutie zonder migratie (bleekblauwe curve) . Die toont aan dat de Antwerpse bevolking in dat geval nu verder zou teruggezakt zijn tot 350, 000, het niveau van 1895. Hertogen ziet in de verouderende bevolking en het dalend natuurlijk saldo een evolutie die ook voor Antwerpen in de toekomst opnieuw tot ontvolking zou kunnen leiden als een restrictief asielbeleid gevoerd wordt.
Buitenlandse Inwijking en Geboorten
We hebben uit de Antwerpse cijfers over de periode 1990-2015 die Jan Hertogen ons doorstuurde de componenten van de bevolkingsaangroei geselecteerd en in de voorlaatste figuur weergegeven. In de grafiek wordt de volle rode curve bekomen door de drie andere samen te voegen.
Na 25 jaar afname begon de Antwerpse vanaf 2000 dus inderdaad weer toe te nemen, zelfs met tienduizend mensen in 2010. Sedert 2013 is de groei teruggevallen tot twee- á drieduizend. Waarschijnlijke geen slechte zaak want een snelle toename van de bevolking is een uitdaging. De grafiek toont dat de bevolkingsaangroei inderdaad gekoppeld is aan de internationale immigratie. Opvallend is echter ook het positief natuurlijk saldo voor Antwerpen vanaf 2000, toen het aantal geboorten groter werd dan het aantal overlijdens. Sedert 2000 nam de Antwerpse bevolking opnieuw met 72 duizend toe, 29 duizend daarvan door toename aan geboortes.
Of het positief natuurlijk saldo ook een gevolg is van immigratie van jonge buitenlanders of van een terugkeer jonge ‘blanke’ tweeverdieners naar de stad is niet uit de cijfers af te leiden.
En de Vluchtelingen’crisis’?
De impact van de migratiegolf van vorig jaar is nog niet zichtbaar in de gepubliceerde cijfers.
Jan Hertogen: “60% percent van de in 2015 toegekomen asielaanvragers zullen in 2016 erkend worden. Die komen dan volgend jaar in de statiestieken van de overheid. België verwerkt de asielaanvragers niet in de bevolkingscijfers. Dat is in tegenspraak met de Europese richtlijn en resulteert in de belgitude dat de Belgische administratieve diensten cijfers bekendmaken zonder asielzoekers, terwijl dezelfde cijfers in de Europese statistieken wél de asielzoekers meerekenen. Zo telt België volgens de Europese cijfers 55.000 inwoners meer dan volgens de Belgische cijfers. Ik houd de cijfers bij per gemeente. Daaruit blijkt dat het aantal asielaanvragers in Antwerpen gedaald is tot 2.000, éénderde van het niveau van enkele jaren geleden.”
“Ik verwacht dat het wachtregister van asielzoekers volgend jaar naar 60 á 70 duizend zal stijgen (van 55 duizend in 2015). Dat extra aantal zal volgend jaar in de statistieken onder de post ‘verandering register asiel’ komen. Ik moet er toch aan herinneren dat er in 2000 honderduizend mensen in het wachtregister zaten.”
Jan Hertogen publiceert binnenkort meer gedetailleerde cijfers.
Links:
– Bevolkingsevolutie Belgische gemeentes 1831-2012 (Excel) HIER, (bron: Jan Hertogen)
– Belgische gemeentes, gedetailleerd 2010-2015 (Excel) HIER, (bron: economie.fgov.be)
– België: natuurlijk saldo 1991-2015 (Excel) HIER, (bron: economie.fgov.be)
