De discussie over het al dan niet belasten van woekerwinsten uit afgeschreven (kolen- en kern) centrales komt opnieuw bovendrijven.
We spreken met Tinne Van der Straeten (Groen!) over haar wetsvoorstel dat 1miljard Euro zou opleveren. Dat geld zou dan gebruikt worden voor de reductie van de energiekost. En verder ook voor broeikasgasreductie en voor onderzoek en ontwikkeling. Kopie: klik HIER.
Veder hebben we André Jurres tegast in de studio. Jurres is oprichter van Essent Belgie, en meer recentelijk van NPG energy, dat zich toelegt op de productie van groene stroom. Hij ziet vooral de verder liberalisering van de energiemarkt als de juiste weg.
Niemand van CD&V was beschikbaar om de zaak te bespreken. De behandeling van het wetsvoorstel is ook uitgesteld tot ten vroegste september.
De politieke malaise heeft blijkbaar tot gevolg dat er alleen tijd is voor “meer belangrijke” zaken. We hebben het met Tinne Van der Straeten ook over de huidige politieke krisis.
André Jurres will de komende 3jaar 200miljoen euros investeren om 150MW capaciteit aan groene stroomproductie bouwen. Hij vindt dat op de lange termijn groene stroom niet langer moet gesubsidieerd worden maar momenteel is subsidiering echter wel nog noodzakelijk omdat de technologieen nog niet helemaal matuur zijn.
Een volledige vervanging van het electriciteitsproductiepark de komende 20-30 jaar is nodig, zegt Jurres. Dat betekent een kost van waarschijnlijk meer dan 30miljard euros. Er moeten dus op relatief korte termijn keuzes gemaakt worden. Hij hoopt dat de overheid knopen begint door te hakken na de verkiezingen in 2009. Jurres erkent dat de import van electriciteit uit het buitenland het gevolg is van een economische afweging van Electrabel, eerder dan van een echt tekort aan productiecapaciteit.
De trend om weer in kolencentrales te investeren komt voort uit de strategische overweging om minder van olieproducenten afhankelijk te zijn. De Chinezen hebben de laatste jaren alle drie dagen een nieuwe kolencentrale bijgebouwd. Jurres vindt dat we niet katholieker dan de paus moeten zijn: We moeten de beste technologieen gebruiken, voor kolen moeten we overwegen om de geproduceerde CO2 weer in de grond te stoppen. Verder geeft hij aan dat alle energiebronnen beperkt beschikbaar zijn en dat de officiele cijfers van kolen- en petroleumreserves niet betrouwbaar zijn. We moeten dus zuinig omspringen met die bronnen.
Belgie heeft behoefte aan een energie-masterplan. Er moet een investeringsklimaat gecreeerd worden dat investeringen aanmoedigt. Om het monopolie van Electrabel (Suez) te breken moet een deel van de productiecapaciteit van Electrabel geveild worden. Dat werd in 2005 al beslist maar er is nog altijd niets van terecht gekomen, waarschijnlijk door de Pax Electrica -akkoorden, denkt Jurres. In alle geval hoopt hij dat er in de toekomst wel iets gebeurt om de nieuwe spelers ademruimte te geven. Huidige en vorige regeringen hebben niet veel gedaan. Ze hadden de CREG, de electriciteits- en gasregulator, de macht moeten geven om te handelen. Tot op vandaag kan de CREG nog altijd geen regelgeving voorstellen en uitvoeren.
Hij merkt op dat de energie nog altijd een belangrijke inkomstenbron is voor de overheden. Als er nieuwe wetgeving terzake komt zal de overheid zichzelf dus proberen te ontzien en zij die zwakker staan aanvallen; zoals bijvoorbeeld de electriciteitsleveranciers (dit zijn niet noodzakelijk dezelfden als de producenten, nvdr). Dit wordt geillustreerd door de discussie rond de electriciteitsfactuur die eigenlijk helemaal niet zo belangrijk is, vindt Jurres.
Naast het productiepark is ook het distributienetwerk van electriciteit verouderd. We hebben behoefte aan een slim netwerk. Er moeten technische oplossingen mogelijk zijn om meer groene stroom op ons net te krijgen. Maar ook voor het distribitienet moet er een masterplan ontwikkeld worden zodat de nieuwe productiecapaciteit ook kan verdeeld worden op het net. Dat zal veel geld kosten maar energie is een levensbehoefte, dus we hebben geen keuze. Energie is veel te goedkoop geweest en is nog altijd veel te goedkoop.
De winsten uit afgeschreven kern-en kolencentrales zijn zeer hoog. Dit komt doordat de electrabel destijds de centrales versneld afschreef en de hogere afschrijvingskost doorrekende naar de verbruikers, zegt Tinne Van der Straeten. Er is een wettelijke benadering nodig zegt ze, geen afspraken in achterkamertjes zoals de regering eerder probeerde. Dat de SP-a een apart “mottenballentaks” voorstel indiende vindt ze geen probleem. Er zit nog wat verschil in wat volgens SP-a en Groen! met het geld moet gebeuren.
Groen! vindt dat het geld enerzijds moet gebruikt worden voor een sociaal energiebeleid dat moet leiden tot het inperken van de energiefaktuur. Het geld moet in een fonds gestort worden dat nu al bestaat maar onvoldoende werkt. Het fonds dient vooral om sociale leningen uit te schrijven om energiebesparingen door te voeren; bijvoorbeeld isolatie en de aanschaf van zuinige toestellen.
Anderzijds moet het geld gebruikt gaan naar de ontwikkeling van nieuwe technologieen. Van der Straeten merkt op dat Belgie één van de weinige landen is waar een beleid van investering in windmolenparken niet gepaard gaat met een beleid voor onderzoek en ontwikkeling. Tegen 2020 moet 13% van onze electriciteit groen zijn. Die zal vooral uit de noordzee moeten komen, een ondersteunend beleid is dus nodig.
Het voorstel zal er volgens Groen! toe bijdragen dat het Suez-monopolie op de electriciteitsmarkt opengebroken wordt. Maar uitstap uit kernenergie is de beste manier om het monopolie ongedaan te maken.
André Jurres vindt het principe wel nobel en vindt het aanwenden van de gelden voor groene investeringen een goed idee maar vreest dat het slecht werken van de markt er niet mee zal verholpen worden. Er moet ingegrepen worden in de marktwerking zelf. Hij denkt bovendien dat Suez wel een manier zal vinden om vanonder de taks uit te komen.
Tinne Van der Straeten erkent dat er bijkomende stappen nodig zijn voor het openbreken van de markt. Het derde Europees energiepakket dat nu in de maak is, is cruciaal en sterke regulatoren zijn belangrijk maar Van der Straeten vreest voor het protectionisme van Frankrijk en Duitsland en is er niet van overtuigd dat de Belgische regering binnen Europa echt zal aandringen om de markt verder open te breken.
André Jurres zegt dat wat er zal gebeuren met de kerncentrales cruciaal is. Hij is ervan overtuigd dat ze langer zullen openblijven, maar er moet volledige duidelijkheid komen over wat er nu met de centrales zal gebeuren. Geen enkele investeerder zal ervan uitgaan dat die centrales zullen toegaan; iedereen wacht nu. Maar het veilen van (een deel van) het kernpark zou de markt echt opengooien en druk zetten op de prijzen. Het wetsvoorstel van Groen is niet slecht maar zit in de marge en andere stappen moeten eerst gezet worden. Het belasten van de overdreven winsten is slechts één van de nodige maatregels. Volgens Jurres moet het voorstel van Groen in een pakket verwerkt worden als beslist wordt om de kerncentrales verder langer te houden.
Tinne Van der Straeten erkent dat andere stappen eerst nodig zijn, maar zegt dat daaraan gewerkt wordt. De parlemantairen proberen de marktregulator CREG bijvoorbeeld meer bevoegdheden te geven. Nu moet gekeken worden hoe de nodige fondsen voor een verder beleid vrijgemaakt kunnen worden en zijn vindt het logisch dat het geld gehaald wordt bij die onrechtmatig hoge winsten.
Volgens Van der Straeten biedt de wet op de kernuitstap wel degelijk de zekerheid dat die uitstap gebeurt. Het probleem is dat een aantal partijen en producenten die wet in vraag blijven stellen. Er is geen probleem om de eerste kerncentrales te sluiten. Er zijn wel capaciteitsproblemen in geval van een sluiting van de rest van het park, maar de overheid faalt om de nodige studies te doen. Er is geen visie en geen beleid en de beleidsmakers blijven in de sporen lopen van (Suez-baas) Mestrallet en consoorten. Zij bepalen ons energiebeleid en niet onze ministers.
Vorig jaar hebben de oranje-blauwe onderhandelaars 80.000€ betaald aan een advokatenkantoor om te laten onderzoeken hoe de kernuitstap kon teruggedraaid worden. Daaruit bleek dat de wet niet eenvoudigweg kan aangepast of teruggedraaid worden. We handelen er dus beter naar en moeten inzetten op energiebesparing en nieuwe productietechnologieen, zegt Van der Straeten. Voor groen moet niet op schrapping of bevestiging van de wet op de kernuitstap gewacht worden om met een heffing te starten, anders zijn we weer zeker een jaar kwijt.
De heffing van 250 miljoen die minster Magnette wilde opleggen vindt Tinne Van der Straeten belachelijk. Ten eerste omdat die ingeschreven wordt in de begroting voordat het geld er is, ten tweede omdat er gaat onderhandeld worden zonder inspraak van het parlement, dus zonder kontrole. Wat zal Suez in ruil krijgen?Groen heeft verder een weddenschap lopen met Letherme dat hij die 250 miljoen niet zal krijgen.
We leggen aan Tinne Van der Straeten de uitspraak voor van Etienne Schouppe in onze uitzending van 10 maart 2007 (herbeluister HIER). Toen zei hij dat CD&V alles eraan zou doen om de woekerwinsten van Suez te rekupereren en de markt te openen. Van der Straeten merkt op dat er een verschil is tussen wat CD&V zegt en wat ze doet. Schouppe belooft dingen (bijvoorbeeld ook een ombudsdienst energie) maar er gebeurt niets.
Adré Jurres merkt op dat Groen! ook mee verantwoordelijk is voor de huidige situatie want Agalev zat ook in de regering van 1999 tot 2003. Toen heeft Agalev de taks die nu voorligt niet ingevoerd. Hij gunt de huidige regering enig respijt. Hij merkt dat er goede wil is maar dat de technische bagage ontbreekt. Daarom is het belangrijk dat CREG voor goede regel-en wetgeving zorgen.
Tinne van Der Straeten erkent dat het huidig voorstel niet op tafel lag tijdens Verhofstadt 1. Toen was Olivier Deleuze (de Ecolo-minister) vooral bezig met de vrijmaking van de markt die onder paars-groen is ingezet. Toen is ook CREG op poten gezet. Verder is veel energie gegaan in de wet van de kernuitstap. Maar tijdens Verhofstadt 2 heeft minister Verwilghen zich vooral bezig gehouden met het uithollen van de bevoegdheden van de CREG en met het terugdraaien van een aantal zaken in de electriciteitswet. We hebben destijds misschien maar enkele stappen vooruit gezet, zegt Van der Straten, maar nadien zijn er al vier achteruit gezet. Het is hallicinant dat iedereen wel zegt te vinden dat er een sterke regulator (CREG) moet zijn maar dat de wetsvoorstellen terzake geen inhoud hebben. CREG heeft het nog altijd moeilijk om alle dokumenten in te kijken, kan nog altijd niet zelf een proces verbaal opstellen en kan altijd zijn beslissingen zien teruggedraaid worden door de regering.
De huidige politieke malaise maakt Van der Straeten kwaad. Deze week werd bekendgemaakt dat Belgie geen gouden aandeel krijgt in Suez-GDF en dus een belangrijk instrument in zijn energiebeleid verliest. Letherme wist van niets of vindt het geen prioriteit, zegt Van de Straeten. Vandaag chanteert Suez-baas Mestrallet de overheden door te dreigen uit Zeebrugge te vertrekken als hij de kontrole over (gasnet beheerder) Fluxys niet mag behouden. Dat gebeurt allemaal terwijl het parlement geen macht heeft want niet meer samenkomt, en dus geen kontrole kan uitoefenen. Nog voor de huidige crisis beloofde Letherme dat hij zou komen met een wetsontwerp dat het aandeelhouderschap per partij in Fluxys zou limiteren tot 25% (nu heeft Suez 60% in handen); maar daar komt dus voorlopig ook niets meer van.
We eindigen met BHV. De splitsing staat ook in het programma van Groen!. Er moet een oplosing komen. Een splitsing of eventueel een terugkeer naar de kleinere kieskringen van vroeger zijn mogelijk. Van der Straeten is voor een onderhandelde oplossing, en dat betekent niet noodzakelijk een uitbreiding van Brussel.
