In 2019 daalde het aantal aantal kernkoppen wereldwijd van 13.900 naar 13.500. Toch was er vooral slecht nieuws als het over nuclaire bewapening gaat, aldus Ludo De Brabander van Vrede vzw.
“De daling in 2019 is het gevolg van een aantal akkoorden uit het verleden tussen de de VSA en Rusland, en vooral het New START verdrag van 2010. Dat bevat afspraken over de reductie van het aantal strategische nucleaire wapens. Het probleem is dat dat verdrag in 2021 afloopt en mogelijks niet verlengd wordt. De VS eist dat China in het verdrag stapt, maar China ziet dat niet zitten”
RC: Rusland en de VSA hebben elk ongeveer 6.000 kernkoppen, China heeft er 320.
Ludo De Brabander: “Het argument dat China moet meestappen is een drogreden om het verdrag te kunnen afvoeren. China heeft gezegd dat het wil deelnemen, als de VSA en Rusland hun arsenalen eerst reduceren tot hun niveau, wat natuurlijk ook een manier is om ‘neen’ te zeggen. Maar de prioriteit zou toch moeten zijn om de grote arsenalen van de VSA en Rusland af te bouwen; daarna zouden de andere er ook bij betrokken kunnen worden, niet alleen China maar ook Frankrijk en het VK. “
“De nucleaire staten investeren allemaal zwaar in het vernieuwen van hun kernwapenarsenaal. In de kernkoppen zelf en ook in de draagsystemem, raketten, vliegtuigen, onderzeeërs. Er worden supersonische kernwapens ontwikkeld die moeilijk te onderscheppen zijn, waardoor het idee van wederzijdse afschrikking niet langer werkt. Verder is er ook sprake van kleinere ‘inzetbare’ kernwapens, en stelt men dat men zich niet langer dat aan het concept van ‘no first use’ zal houden.”
RC: De VS hebben zich toch nooit willen engageren om niet als eerste kernwapens in te zetten?
LDB: “Nooit expliciet, inderdaad. Er waren omstandigheden waarin men inderdaad als eerste kernwapens zou inzetten, zoals bij een biologische of chemische aanval, maar dat was bijna theorie aangezien de verdragen tegen het gebruik van die wapens redelijk effectief zijn. Bij de ontwikkeling van kleine kernwapens gaat men er echter vanuit dat die gebruikt kunnen worden in geval van oorlog.”
RC: Hoe groot zijn die ‘kleine’ kernwapens eigenlijk?
LDB: “Die kleinere kernwapens kunnen even vernietigend zijn als de bommen van Hirosjima en Nagasaki, mogelijks iets kleiner. Als je dat inzet op een stad als Gent, dan ligt die plat en heb je ook nog de radioactieve neerslag die nog veel kilometers verder gaat. Zo’n klein nucleair wapen is dus echt nog een massavernietigingswapen. Men noemt ze ‘mini nukes’ omdat er andere bommen zij die honderd keer de kracht hebben van de Hirosjimabom. De bommen die in Kleine-Brogel liggen hebben een kracht van tien keer de Hirosjimabom.”
RC: Wat houdt de modernisering van de ‘Belgische’ kernwapens in?
LDB: “Men schat dat de VSA 150 kernbommen heeft in Italië, Holland, Duitsland, Turkije en België. In België liggen er al sedert het begin van de jaren ’60 tien tot twintig bommen. Men heeft het nu over ‘life extension’, maar eigenlijk zijn het compleet nieuwe wapens. Het gaat over B-61 12 bommen die een elektronische staart en een variabele explosieve kracht zullen krijgen.”
RC: Wie beslist of de Belgische kernbommen zullen gedropt worden?
LDB: “Belgische vliegtuigen zullen de bommen moeten afwerpen, dus er zullen zeker Belgen bij betrokken zijn. Dat is theorie en we weten niet hoe de Belgische besluitvorming op dat moment zal verlopen. ”
“De toestellen moeten ook in staat zijn om ze af te werpen, en daar komen we bij het dossier van de F-35. De F-35’s hebben drie functie: de bewaking van het grondgebied, luchtoperaties zoals in Syrië en Irak, en ten derde de nucleaire taak. De Belgische regering heeft nog niet duidelijk gemaakt of de F-35’s zullen voorzien zijn van de nucleaire optie.”
RC: Kunnen de F-16’s de vernieuwde B-61 bommen dragen?
LDB: “Neen. Ik vermoed dat de F-16’s wel zouden kunnen aangepast worden, maar ze zullen in ieder geval toch vervangen worden door de F-35’s. Lockheed Martin maakt de F-35’s en is ook de belangrijkste contractor bij de vernieuwing van de B-61 bommen. We vermoeden dat het feit dat de F-35’s die kernbommen kunnen dragen een reden is waarom ze absoluut moesten gekocht worden. Een andere reden is politiek: het moest een Amerikaans wapen zijn, want de VS tikt ons constant op de vingers omdat we te weinig aan defensie uitgeven. Met de aankoop creëert men politieke goodwill.”
“Men wringt zich in alle bochten om uit te leggen dat België toch niet in overtreding zou zijn met het non-proliferatieverdrag.”
RC: Het Non Preliferatieverdrag (NPV) is 50 jaar oud. Vrede schreef dat de Belgische kernwapens in strijd zijn met dat verdrag.
LDB: “Eén van de doelstellingen van het NPV is het verspreiden (de proliferatie) van kernwapens tegen te houden. En verder de afbouw van de nucleaire arsenalen en de stimuleren van het vreedzaam gebruik van kernenergie.”
“Artikel 2 van het verdrag is belangrijk, want het zegt dat derde landen zoals België op geen enkele manier, direct noch indirect, controle mogen verwerven over kernwapens. Maar als Belgische vliegtuigen de bommen zullen droppen, dan is dat natuurlijk in overtreding met dat artikel.”
“Men wringt zich in alle bochten om uit te leggen dat we toch niet in overtreding zouden zijn met het NPV. Het argument is dat in tijden van oorlog de rechtsgeldigheid van het verdrag vervalt. ”
RC: Kunnen organisaties zoals Vrede niet juridisch argumenteren dat België het NPV schendt?
LDB: “De minister wil het bestaan bevestigen noch ontkennen. Er is al geprobeerd de regering te dwingen tot duidelijkheid, maar dat blijkt heel moeilijk. Men schermt altijd met veiligheid als argument.”
RC: Maar veiligheid is net het argument dat jullie ook altijd gebruiken tégen de wapens. Vrede stelt dat de aanwezigheid van de wapens een veiligheidsrisico vormt voor ons land.
LDB: “Inderdaad, maar alle initiatieven in die zin zijn tot nu toe mislukt. Ook in andere landen is er een probleem van gebrek aan openbaarheid. In Duitsland wordt er op dit moment openlijk gedebatteerd over de zaak. De voorzitter van de SPD heeft gezegd dat hij van de bommen af wil. Maar ook daar krijgt men geen duidelijkheid over de aanwezigheid van bommen en het aantal.”
RC: CD&V is traditioneel de partij die de VSA ten dienste wilde zijn, nu heeft N-VA die rol overgenomen. Toch zijn er burgemeesters van die partijen die de kernwapens weg willen.
LDB: “Vorig jaar hebben we een oproep gedaan tot steun aan het nieuw VN verdrag voor het verbod op kernwapens. Dat verdrag is nog niet in voege getreden omdat eerst voldoende landen het moeten ratifieren, maar dat zal binnenkort wel gebeuren. Honderdvijftig steden en gemeenten hebben zich daarachter geschaard, ook enkele geleid door CD&V en N-VA.”
“Maar tijdens parlementaire debatten in het parlement blijkt een partij als N-VA het verdrag niet te willen tekenen. Het argument is: ‘We zijn voor nucleaire ontwapening, maar zolang andere kernstaten ze hebben, kunnen wij de onze niet afbouwen’.”
Podcast: Play in new window | Download
