Klimaatzaak: de overheden antwoorden, nog eens…

Sedert eind 2014 klaagt de burgerbeweging ‘Klimaatzaak‘ de vier Belgische overheden aan voor het volgens hen falend klimaatbeleid. Na jaren jurdische obstructie komen overheden met een schriftelijke respons. opnieuw want er een eerste respons was er al meer dan een jaar geleden.
Fundamenteel is de houding niet veranderd: onze overheden erkennen dat klimaatactie nodig, alleen vinden ze dat ze daar niet toe kunnen veplicht worden, en dat het aan anderen is om de opwarming van de aarde te stoppen.

De juridische actie startte eind 2014 in navolging van een gelijkaardige Klimaatzaak in Holland, een jaar eerder. Daar kregen de klagers van de rechtbanken tot nu toe steeds gelijk wat geresulteerd heeft in een veel krachtiger klimaatbeleid. In België bewandelen de overheden in een ongeziene unitaire solidariteit het pad van de procedurele obstakels om de vooruitgang in de zaak tegen te houden. Vooral de gewesten zijn bevoegd in zake klimaat, de nationale Belgische overheid heeft enkel een coördinerende rol.
Ignace Schops, ondervoorzittter van vzw Klimaatzaak: “We vragen dat de overheid eenzelfde logica aanhoudt als voor de corona-crisis: Volg de wetenschap:”
Vlaanderen blokkeerde de zaak jaren omdat Continue reading “Klimaatzaak: de overheden antwoorden, nog eens…” →

Podcast: Play in new window | Download

Industrieel Klimaatbeleid: Europees maar toch niet helemaal

De politieke- en mediadiscussie rond klimaatbeleid gaat vooral over de uitstoot door transport, gebouwen en landbouw, maar niet over de industrie die nochtans 40% van alle CO2 emissies veroorzaakt.
De reden is dat de industriele uitstoot geregeld is door Europa. Toch is een lokaal industrieel beleid nodig naar de toekomst toe. En daar wringt het schoentje.

In december doorploegden we met Sara Van Dijck van de Bond Beter Leefmilieu het Vlaams en Belgisch klmaatbeleid in verband met tramsport, gebouwen en landbouw. We hebben haar opnieuw tegast, deze keer over de industriele uitstoot.
Van Dijck: “Strikt genomen valt industrieel klimaatbeleid niet onder Vlaamse bevoegdheid, maar onder de Europese emissiehandelsregeling. Maar dat betekent niet dat we er niets rond kunnen of moeten doen en de Vlaamse overheid maakt er zich nogal gemakkelijk vanaf. De industriele emissies zijn tot begin de jaren 2000 sterk gedaald maar sedert de economische crisis van 2008 is er weinig vooruitgang geboekt. De overeenkomsten die de Vlaamse overheid afsluit met de industrie zijn te weinig ambitieus en er is geen evaluatie gebeurd van dat beleid.”
“In Nederland wordt er wel een industrieel klimaatbeleid gevoerd. Er is overleg gebeurd en er worden meer ambitieuse doelstellingen opgelegd. Het resultaat is dat er bijkomende beleidsmaatregels nu in een plan neergeschreven zijn. Alhoewel het industrieel klimaatbeleid dus vooral Europees geregeld is zijn er dus toch landen die daarnaast een eigen beleid voeren.” Continue reading →

Klimaatplan Vlaanderen: Verleiding

Er is een akkoord voor Belgisch klimaatplan voor de reductie van de niet-indutriële CO2 uitstoot. Dat gaat dan vooral over de emissies door (weg)transport, verwarming van gebouwen en landbouw.
“We zien vooruitgang in het beleid voor de landbouwsector” aldus Sara Van Dijck van de Bond Beter leefmilieu. “Maar er is een tekort aan ambitie wat betreft de andere sectoren.”
Vlaanderen doet het slechter dan Wallonie en Brussel. “In Wallonie is er de intentie om met dde veschillende maatschappelijke spelers de ambitie verder te verhogen.”. Het Vlaams beleid is het slachtoffer van negatieve politieke campagnes opgezet door klimaatontkenners maar ook door de eigen politieke partijen.
Met de andere Europese landen is overeengekomen dat ons land de uitstoot tegen 2030 met 35% zal verminderen ten opzichte van 2005. Dat doel wordt dan verder opgesplitst in een Vlaams, Brussels, en Waals deel, volgens een confederalistisch model waarbij de centrale, federale, overheid nog weinig bevoegdheden in handen heeft en vooral de gewestelijke plannen ondersteunt maar niet stuurt.
De eerste versie van het plan die een jaar geleden al voorgelegd werd kreeg een onvoldoende omdat de ambitie te laag zat maar ook omdat het document een onsamenhangende compilatie was van de verschillende plannen.
Sara Van Dijck: “Ook de nieuwe versie is een collage van de aparte plannen. Maar bovendien ligt de lat in het plan dat de Vlaamse regering nu voorgelegd heeft lager dan in het oorspronkelijk plan.”
Met de 32,6% verwachte reductie kan de doelstelling voor het volledig grondgebied enkel gehaald worden dankzij de hogere ambities van de andere gewesten. Tot 26 mei werd een brede electorale campagne gevoerd tegen klimaatactie, omder druk Continue reading →

Podcast: Play in new window | Download

Lauwe ontvangst klimaatactievoerders door Antwerps stadsbestuur

Een coalitie van klimaatactivisten gaf vrijdag 20 september een open brief af aan het stadsbestuur waarin tot actie aangespoord werd. Dit verliep niet van een leien dak doordat het huidig stadsbestuur acties op de Grote Markt verbiedt en ook had vergeten te melden dat een samenkomst op de Groenplaats niet mocht waardoor de actievoerders vebannen werden naar het Conscienceplein.
We hebben Tom Seerden van Students for Climate in de studio.
Tom Seerden: “We waren niet van plan om te betogen op de markt en bovendien is het vreemd dat protest op de Grote Markt verboden wordt. Het stadhuis is het symbool van de democratie in onze stad.”
“In de brief stond dat er na twintig weken protest vanuit politieke kant nog altijd geen stappen vooruit worden gezet. Antwerpen heeft bijvoorbeeld geen strategie om voedselverspilling tegen te gaan, ook geen strategie om de Antwerpse haven te verduurzamen. Daardoor is het vertrouwen weg. Om het vertrouwen te herstellen vragen we dat de klimaatnoodtoestand uitgeroepen wordt. In Belgie is dat alleen nog maar in Koekelberg gebeurd maar in buitenland kan het wel, Londen bijvoorbeeld. We eisen ook dat gestopt wordt met het investeren in fossiele brandstoffen. ”
“We hadden gehoopt dat de burgemeester zelf de brief in ontvangst zou nemen, maar uiteindelijk was het milieuschepen Meeuws die dat deed en ons tewoord stond. Hij proberde ons gerust te stellen door bijvoorbeeld het Antwerps warmtenet te vermelden. Dat is een deel van de oplossing maar we vragen en coherent en alomvattend beleid en we stellen vast dat het stadsbestuur nog altijd het tegenovergestelde doet want veegt bezwaren tegen de plannen van Ineos volledig van tafel.”

De Amerikaanse oorsprong en banden van de Vlaamse klimaatontkennerskerk

Het uitblijven van een doortastend klimaatbeleid geeft aan dat de beleidsmakers in ons Vlaanderen aan zee er niet van overtuigd zijn dat actie moet ondernomen worden om de broeikasgasuitstoot snel naar beneden te halen. Naast lokale landbouw- en industrielobbies spelen echter vanuit de VSA overgewaaide drukkingsgroepen een belangrijke rol.
Van zodra, eind jaren ’80, de wetenschappelijke consensus duidelijk werd ontstond er in de VSA een tegenbeweging. Die werd opgezet en gesteund door enerzijds olie-en gasbedrijven en anderzijds ideologen die huiveren van publieke controle. Naarmate wetenschapppelijk onderzoek de klimaatopwarming verder bevestigd werd krijgt het anti-wetenschappelijk karakter van de klimaatskeptische beweging religieuse trekjes.

Tom Cochez en Jan Walraven van Apache onderzochten de netwerken en strategie Continue reading “De Amerikaanse oorsprong en banden van de Vlaamse klimaatontkennerskerk” →

Klimaatzaak: de overheden antwoorden

In 2015 klaagde een groep burgers de vier Belgische overheden aan voor het volgens hen falend klimaatbeleid. Na vier jaar jurdische obstructie komen overheden nu met een respons. Volgens Johan Van Den Bosch, bestuurder van vzw Klimaatzaak blijven de gewesten en nationale overheid steken in ontkenning.
De juridische actie kwam er 2015 in navolging van een gelijkaardige Klimaatzaak in Holland, een jaar eerder Daar kregen de klagers van de rechtbanken tot nu toe steeds gelijk wat geresulteerd heeft in een veel krachtiger klimaatbeleid. In België bewandelen de overheden in een ongeziene unitaire solidariteit het pad van de procedurele obstakels om de vooruitgang in de zaak tegen te houden. Vooral de gewesten zijn bevoegd in zake klimaat, de nationale Belgische overheid heeft enkel een coördinerende rol. Vlaanderen blokkeerde de zaak omdat die in het Frans gestart was. De Vlaamse regering haalde bakzeil maar het belangrijkste doel, het zo lang mogelijk tegenhouden van de zaak, was met de vertraging van meer dan twee jaar wel bereikt.

“Door hier vijf jaar een juridische procedureslag tegen te voeren geeft de overheid aan hoe (on)belangrijk ze klimaatbeleid vindt. “

De afgelopen week bezorgden de overheden hun eerste gezamenlijke respons. “In het document van 300 pagina’s verwijzen de regeringen vooral naar elkaar en naar procedures. Opnieuw hebben ze het over ongeveer alles, behalve over het klimaat. Er wordt geargumenteerd dat rechtbanken zich niet moeten uitspreken over klimaatverandering en verder dat de betreffende rechtbank niet bevoegd is over een zaak die over alle gewesten gaat. Er wordt geargumenteerd dat het Grondwettelijk hof het orgaan is dat hierover moet oordelen, niet een rechtbank in Brussel.”
“Voorts stellen de overheden dat ze hun eigen beleid voldoende vinden. e geven duidelijk aan welke maatregels genomen zijn om de CO2 reductie te beperken tot het met Europa afgesproken niveau. Maar het zal uit de feiten moeten blijken of het effectief voldoende is. De intenties en het gecreëerd kader zijn onvoldoende als bewijs voor de stelling dat men ‘redelijk bezig is’. Of de Europese doelstellingen gehaald zullen worden met de voorgestelde acties moet blijken maar bovendien is veel meer nodig dan de Europese doelen. Onze overheden verstoppen zich ook achter het Europa en de VN, maar het is de tak van onze overheden om op dat niveau ook aanwezig te zijn en de nodige afspraken te ratificeren en een ambitieus klimaatbeleid te steunen. ”
“En of de Europese doelstellingen gehaald worden voor 2020 moet dus nog blijken. De cijfers worden nogal gemakkelijk opgesmukt door gebruik te maken van mechanismen zoal de aankoop van warme lucht. ”
“Wij zullen tegen juli met een respons komen op het document van de overheden en dan moeten zijn een tegenrespons geven. De verwachting is dat in het najaar van 2020 de pleidooien eindelijk kunnen doorgaan. Dan zullen de feiten spreken, niet de intenties.” .
“We zullen vijf jaar verloren hebben met procedureslagen. Dat is pijnlijk en toont aan waar de prioriteiten liggen.”

Podcast: Play in new window | Download

CO2 emissiehandel begint iets op te leveren

Het Europees emissiehandelsysteem leverde België sedert 2013 al een miljard € op. Bovendien stegen de inkomsten in 2018 alleen tot bijna 400 miljoen €, dankzij de hogere marktprijs voor CO2. Het geld wordt ook gebruikt voor groene investeringen. Toch ziet Benjamin Clarysse van BBL nog ruimte voor verbetering. Waarom kreeg bijvoorbeeld Exxon jaarlijks een miljoen van het klimaatgeld?
Grote industriële uitstoters van broeikasgassen moeten hun emissies jaarlijks rapporteren en voor een deel van die emissies moeten ze uitstootrechten kopen binnen een Europees systeem, EU ETS. Het geld van die aankoop gaat dan naar staten die het dan moeten gebruiken voor klimaatactie.
Een belangrijk deel van de uitstootrechten wordt gratis uitgedeeld, vooral an bedrijven die moeten concurreren met bedrijven gevestigd in landen waar broekasgassen kosteloos mogen uitgestoten worden. Zo krijgt de petrochemie haar uitstootrechten grotendeels gratis. De elektriciteitsproducenten daarentegen moeten wel betalen voor hun uitstoot.
De grote Belgische emitoren stoten samen jaarlijk ongeveer 45 miljoen ton CO2 uit. De cijfers tonen aan dat op 20 tot 25 miljoen ton daarvan uitstootrechten betaald werden. (Bronnen: europa.eu en klimaat.be).

Dat de opbrengst in 2018 steeg tot bijna 400 miljoen € heeft alles te maken met Continue reading →

Podcast: Play in new window | Download

De voetafdruk van de Antwerpse skipiste

Op 2 augustus, toen de temperatuur piekte boven 30 graden, maakte de stad Antwerpen reclame op Twitter voor een overdekte skipiste. We vroegen hoeveel stroom de piste jaarlijks verbruikt.
Vandaag liet de stad weten dat de piste jaarlijks 2 GigaWattuur verbruikt. Het complex is geïsoleerd met 20 cm PIR. Er zijn intenties om energie te besparen door installatie van zonnepanelen en via het gebruik van de restwarmte van de ISVAG verbrandingsoven om de sneeuwlaag te koelen.
Als we ervan uitgaan dat bijkomende stroom geproduceerd wordt door gascentrales die bijna 500kg CO2 uitstoten per MegaWattuur, dan veroorzaakt de Antwerpse skipiste een jaarlijkse uitstoot van bijna 1000 ton CO2, evenveel als ongeveer 100 inwoners. (België genereert jaarlijks bijna 9 ton CO2 per inwoner.)
De grotere piste in Doebai zou slechts de helft aan stroom verbruiken. Of dat klopt valt te bevestigen, aangezien de cijfers op het internet allemaal naar dezelfde Duitse bron lijken te leiden.

Podcast: Play in new window | Download

Mondiaal akkoord over reductie CO2 uitstoot scheepvaart

Op 13 april werd een wereldwijd akkoord getekend over de vermindering van de CO2 uitstoot door de scheepvaart. Het doel wordt gesteld om de CO2 uitstoot tegen 2050 te verminderen met 50% ten opzichte van 2008.
Bas Eickhout, Nederlands EU parlementslid van GroenLinks, volgt het dossier op.

“een typisch geval van een half vol/ half leeg glas”

Bas Eickhout: “Het akkoord van Parijs van 2015 verwees naar de andere VN organisatries om de uitstoot door scheep-en luchtvaart aan te pakken. Dat duurde veel te lang voor er iets gebeurde en toen begon het Europees parlement druk uit te oefenen om actie te nemen op Europees niveau als de Internationale Maritieme Organisatie, de IMO (een VN instelling), bij de pakken zou blijven zitten. Dat heeft zeker geholpen. ”
“De scheepvaart vertegenwoordigt momenteel slechts 2.5% van totale uitstoot aan broeikas gassen. (De scheepvaart stoot jaarlijks ongeveer een miljard ton CO2 uit, nvdr). Maar als we niets doen dan zal dat belang ervan toenemen. Bovendien moeten we Continue reading “Mondiaal akkoord over reductie CO2 uitstoot scheepvaart” →

Podcast: Play in new window | Download

Terugblik op VN-klimaattop Parijs

Jonathan Lambregs van de Vlaamse Jeugdraad en klimaatactivist Niel Staes voor een uitgebreide analyse van het klimaatakkoord.
Lambregs: “Een belangrijk verschil met vorige akkoorden is dat nu niet top-down gewerkt is. Nu heeft men aan de landen zelf gevraagd wat ze kunnen doen en die voorstellen zijn nu in het akkoord vastgeklikt. Bovendien moet de stand van zaken vijfjaarlijks geëvalueerd worden en de doelstelling eventueel verhoogd worden”.
“Men had ook uit de fouten van Kopenhagen geleerd, deze keer iedereen bij de onderhandelingen betrokken.”
Staes: “De trein die de klimaatwijziging moet stoppen is tien jaar te laat vertrokken maar met dit akkoord kunnen we nog altijd op tijd aankomen door de trein onderweg te laten versnellen, dankzij de vijfjaarlijkse bijsturing. ”
“Er staan heel veel goede dingen in het akkoord maar er zijn een aantal belangrijke tekorten. Bijvoorbeeld dat het verdrag expliciet stelt dat historische vervuilers (VS en Europa) niet kunnen aangeklaagd worden voor de schade ten gevolge van hun uitstoot uit het verleden. Verder zijn lucht- en scheepvaart uit het akkoord gehouden- niemand is dus verantwoordelijk voor die uitstoot. Maar impliciet zitten ze wel in het akkoord want er sprake van ‘globale uitstoot’. Bovendien worden lucht- en scheepvaart ook door andere VN instanties gereguleerd, dus via die weg is er nog vooruitgang mogelijk.”