Vorige week donderdag heeft het Europees Hof van justitie geoordeeld dat de Poolse regering de scheiding van de machten niet respecteert door rechters zelf aan te stellen en rechters te vervolgen. “Dit is het begin van het einde van de Europese rechtsorde”, zegt Pieter Stockmans van MO.
Pieter Stockmans: “De Poolse regering is al vijf jaar bezig de rechtsregels af te bouwen. Er worden nieuwe instellingen gecreëerd die onder controle staan van het ministerie van justitie. Zo werd een Tuchtkamer geïnstalleerd, bevolkt met door de regering benoemde leden, die rechters moet controleren. Een tuchtkamer kijkt of de rechters zich deontologisch gedragen, maar de Poolse Tuchtkamer bestraft rechters ook als vonnissen hen niet aanstaan. Het gaat over loonbeslag, schorsingen en zelfs strafrechtelijke vervolging.”
“Het gaat heel ver: Poolse rechters kunnen gestraft worden omdat ze vragen stellen aan het Europees Hof van Justitie, terwijl dat de normaalste zaak is. In bepaalde gevallen moéten rechters zelfs vragen stellen aan het Europees Hof. De Europese wetgeving heeft prioriteit op die van de staten, en een lokale wet mag de supranationale EU wet niet overtreden. Dat verbieden is het begin van het einde van de ééngemaakte rechtsorde binnen de Europese Unie. Dat kan ertoe leiden dat onze rechterlijke macht de beslissingen van de Poolse rechters niet meer erkent.”
“De Voorzitter van het Pools Grondwettelijk hof, dat ook gecontroleerd wordt door de regering, zegt dat de Poolse wetten voorrang hebben op de Europese. Dat klopt niet, en als de Europese regels niet aanvaard worden, dan is enige oplossing dat Polen uit de EU stapt.”
“Waarschijnlijk zal de Europese Commissie financiële sancties eisen bij het Europees Hof van Justitie, want een vonnis van het Hof is dwingend. Dat neemt maanden in beslag, en ondertussen gaat de Poolse regering verder met de uitbouw van het autoritair systeem. Daarom is er een algemene procedure voorzien in het EU-verdrag (artikel 7). De algemene sanctieprocedure van de EU vereist een akkoord van alle lidstaten en, dat zal er niet komen, aangezien een dergelijke procedure tegen Hongarije al drie jaar geblokkeerd is bij de staten.”
Een nog diepgaander probleem dan een Europese regel is het feit dat de Poolse economie ondertussen diep ingebed is in het Europees economisch systeem, en dat de ‘waardeketen’ van Duitse internationaal opererende bedrijven vanuit Oekraïne over Polen naar het thuisland loopt. De Poolse export vervijfvoudigende bijna sedert 2004. Economische sancties zouden dus niet alleen de PiS-regering pijn doen, maar ook de Europese investeerders.
Pieter Stockmans: “Het enige wat effect zal hebben zijn financiële sancties. Toen men destijds de kap van een Pools oerbos aanklaagde, bleef het gewoon doorgaan tot er uiteindelijk dwangsommen werden opgelegd. Er wordt niet naar principes geluisterd, zelfs niet naar een vonnis. Alleen naar het geld.”
Podcast: Play in new window | Download
