Behalve het altruistisch brengen van vrijheid en democratie in Irak, streeft de Amerikaanse bezetter er blijkbaar ook naar een bron te vinden die zijn toekomstige behoefte aan olie kan bevredigen.
Dit gebeurt door een nieuwe oliewet door het Iraaks parlement te drukken. Die wet moet aan westerse multinationals, tegen gunstige voorwaarden en met laag risico, toegang verschaffen tot de Iraakse olierijkdom. Tegen dit manoeuvre rijst echter verzet, zowel binnen als buiten Irak. We bellen Kamil Mahdi, een Irakees die ten tijde van de Saddam-dictatuur naar het VK vluchtte en er nu doceert aan de universteit van Exeter.
“In Irak ligt de olie voor het grijpen. Het land heeft geen buitenlandse investeerders nodig voor zijn olieexploratie en -productie. Punt uit!“
In het verleden werd de Iraakse olieindustrie gecontroleerd door de overheid via de INOC (Iraqi National Oil Company). De INOC werd in de jaren tachtig in onderdelen opgesplitst, maar bleef onder de controle van de overheid (lees het Saddam-regime).
De oude oliewet is momenteel nog altijd van kracht. Ze is voor verbetering vatbaar maar er is eigenlijk geen reden om ze af te voeren. Het opnieuw kreeren van een moederfirma zou een stap vooruit zijn volgens Mahdi. Dit is voorzien in de nieuwe wet, maar de nieuwe firma zal niet de mogelijkheden krijgen om een goed beleid te voeren, maar een vehikel zijn voor het uitvoeren van een politiek van uitverkoop van de nationale rijkdom.
Op het stemmen van een nieuwe oliewet wordt vooral aangedrongen door de VS- regering, het IMF en meer recentelijk ook door het Amerikaans parlement. Allemaal instanties die zich beter wat minder zouden bemoeien met interne Iraakse aangelegenheden, aldus Mahdi. De wet wordt buiten de wil van de Iraakse bevolking door het Iraaks parlement gejaagd. De huidige chaos in het land laat niet toe om beslissingen te nemen die de toekomst van het land voor vele decennia nadelig zullen beinvloeden, zelfs al gebeurt dit door het parlement. Dit blijkt o.a. uit het feit dat er geen degelijk publiek debat kan gevoerd worden rond de wet, zegt Mahdi.
De in de nieuwe wet voorgestelde “Production Sharing Agreements” (PSA’s, “Exploration and Administration Agreements” in een nieuwere versie) worden in de industrie gebruikt om risico en kosten te delen in geval van moeilijke of onzekere exploratie. In Irak komt de olie als het ware bijna vanzelf uit de grond, dus is er helemaal geen nood aan buitenlands geld voor olie exploratie en -productie. Volgens Kamil Mahdi is buitenlandse technische expertise wel gewenst, maar die kan gekocht of gehuurd worden. Hij merkt verder op dat Koeweit, Saoedi Arabie of Iran niet moeten weten van dergelijke nadelige financieringsvormen voor hun olieexploratie.
We hebben het ook over de overkoepelende vakbond van de werknemers in de olieindustrie in Irak, IFOU. De IFOU verzet zich hevig tegen de nieuwe oliewet en de buitenlandse inmenging in het algemeen. In augustus 2003, amper een paar maanden na de invasie, kondigde de IFOU al een staking af tegen KBR, een dochter van Halliburton (van wie Amerikaans vice-president Cheney enkele jaren ervoor CEO was). Hassan Jumaa, de leider van de IFOU, was twee weken geleden in Londen.
Jumaa wees erop dat de nieuwe wet ertoe kan leiden dat het land uiteen valt. Kamil Mahdi beaamt dit, aangezien de nieuwe wet regio’s toelaat om hun zaakjes alleen te doen, los van centrale supervisie. Wie die regio’s zal leiden is de vraag maar Mahdi wijst erop dat lokale autoriteiten of groepen niet de nodige expertise bezit die de federale overheid wel heeft. Mahdi geeft toe dat er in Irak groepen zijn die op het uiteenvallen van het land aansturen, maar verwijt de bezetters bij voorkeur zaken te willen doen met separatisten, liever dan met krachten die het land willen samenhouden.
Ook voor de Iraakse politici spaart Mahdi zijn kritiek niet: In een brief gepubliceerd in de Britse krant The Guardian is hij zeer kritisch tegenover Iraaks vice-premier Barham Salih die volgens hem meedoet met de uitverkoop van het land.
Na het parlementair reces komt de oliewet opnieuw ter stemming.
Verdere info: Oliekaart van Irak, wereld oliereserves
Actiegroepen tegen/ publicaties over de nieuwe wet: Iraqoillaw.com , PriceOfOil, vrede vzw, HandsOffIraqiOil, Platformlonden, Artikel van PLatform over PSA’s
