Kort na een bericht op MO.be bevestigde chemie-concern INEOS dat de bouw van één van de twee geplande chemische installaties voorlopig niet doorgaat. De woordvoerder van INEOS wilde geen toelichting geven tijdens onze uitzending, maar somde off air wel een aantal argumenten op vóór het project.
We leggen die voor aan Katrin Van den Troost van Climaxi.
Er zouden twee fabrieken gebouwd worden door INEOS in de Antwerpse haven: een ethaan-kraker die jaarlijks bijna anderhalf miljoen ton ethyleen zal produceren uit schaliegas, en een propaan-dehydrogenatie-eenheid (PDH) die propaan omzet naar propyleen. Zowel prolyleen als ethyleen zijn grondstoffen voor plastiekproductie.
“Er is echt nood aan een transparant en ambitieus Vlaams industriebeleid”
De investering in de PDH-eenheid die jaarlijks 750 duizend ton propyleen zou produceren gaat voorlopig niet door. INEOS heeft het over een ‘herschikking’ van de investering, het concentreren van middelen op de ethyleen-installatie en de moeilijkere marktcondities voor propyleen, en benadrukt dat de beslissing niets te maken heeft met de protestacties tegen het project.
Katrin Van den Troost van Climaxi verwijst net wel naar de acties, en naar de stijging van de schaliegasprijzen. De gasprijzen mogen dan niet echt gestegen zijn, wel is het zo dat het ineenzakken van de aardolieprijs de prijs van nafta, de klassieke krakervoeding, heeft doen dalen, waardoor het minder interessant is om de alternatieve schalievoeding te gebruiken. Hoe dan ook, de vraag kan gesteld worden of bespiegelingen in verband met de huidige marktomstandigheden wel relevant zijn, aangezien de kraker toch niet voor 2026 zal opstarten.
Katrin Van den Troost: “Het feit dat INEOS een nieuwe MER procedure heeft moeten opstarten ten gevolge van de acties heeft volgens ons toch wel de kaarten herschud.” MO.be verwijst ook naar de veranderende politieke context als mogelijke verklaring voor de beslissing van het chemieconcern, met, bijvoorbeeld, de Europese Green Deal.
Transparantie
Het ethyleen/propyleen project wordt door de overheid gesteund, maar over hoeveel geld het precies gaat, is niet bekend. Katrin Van den Troost: “Er zouden subsidies rechtstreeks naar de bouw van de installaties gaan, en daarnaast zouden er door de overheid ook rendabiliteitsgaranties gegeven worden, maar de details zijn nooit parlementair besproken. Deze problematiek van intransparantie beperkt zich niet tot INEOS. Vorig jaar verscheen een studie die de klimaatsubsidies van (vooral) de Vlaamse overheid aan de industrie analyseerde. Die concludeerde dat er geen transparantie is, geen evaluatie gebeurt van de gegeven steun en ook geen opvolging van de genomen acties. Er is echt nood aan een transparant en ambitieus Vlaams industriebeleid. Juist daarom komt INEOS nu als symbooldossier naar voor. Uiteindelijk is INEOS niet het enige bedrijf dat via achterpoortjes subsidies binnenhaalt.”
Woordvoerder Nathalie Meert van INEOS klaagt over de polarisering in het dossier en verwijt de actievoerders dat ze niet meer in gesprek willen gaan. Ze had het ook over een geval van fysieke intimidatie door actievoerders. Verder had ze het over een verslag opgesteld door iemand van Grootouders voor Klimaat, dat door de organisatie zelf zou zijn gecensureerd. Katrin Van den Troost: “Wij hebben als actievoerders het maatschappelijk probleem aangekaart. De oplossing moet het resultaat zijn van een wijder overleg met bijvoorbeeld vakbonden en milieuorganisaties.” Wat de actie betreft tegen de INEOS-wielerploeg vindt ze de respons van INEOS en de media overroepen: “Ik was er zelf niet bij betrokken, maar weet wel dat beschadiging waarvan sprake was over krijt-spray ging die gemakkelijk af te wassen was.”
Uitstoot gehalveerd?
Volgens INEOS zullen haar nieuwe installaties maar half zoveel CO2 uitstoten als de andere krakers die in Antwerpen staan. Van den Troost: “Volgens een vakbondsman van BASF komt dat doordat INEOS haar installaties vergelijkt met verouderde technologieën van 40 à 50 jaar geleden”. Wat ook zou kunnen spelen is het feit dat INEOS zegt dat ze de waterstof die ze zal produceren zal gebruiken als stookgas op de eenheid zelf, en niet als voeding in andere chemische installaties, zoals elders wel het geval is. Maar ook hier is een gebrek aan transparantie: voor zover we weten zijn er geen gegevens vrijgegeven die het mogelijk maken om de claim van een sterk verlaagde uitstoot te bevestigen of te weerleggen.
Symbooldossier
De Antwerpse haven stoot jaarlijks 17 miljoen ton CO2 uit en de door de olieraffinaderijen geproduceerde brandstoffen zorgen jaarlijks voor meer dan 50 miljoen ton CO2-uitstoot extra. De nieuwe INEOS-fabrieken vertegenwoordigen (met 0,5 tot 1 miljoen ton CO2 per jaar), toch in relatieve termen, slechts een beperkt deel van die uitstoot.
Climaxi erkent dat de INEOS-fabriek een symbooldossier is: “We zullen kunststoffen nodig blijven hebben, maar er is nood aan een beleid dat voor een radicale circulaire economie kiest, en daarin faalt de overheid momenteel.”
“INEOS heeft zelf aangegeven dat het voor Antwerpen gekozen heeft in plaats van Rotterdam omdat Rotterdam strengere klimaatregels oplegt. Vlaanderen voert dus een beleid dat dit soort bedrijven aantrekt. Dat is een beleid zonder toekomstvisie. Het Moonshot-programma dat Hilde Crevits vorig jaar voorstelde was een signaal dat er iets veranderd zou kunnen zijn, maar bij het tot stand komen van het plan werden alleen bedrijven en lobbygroepen betrokken. Het gevolg is dat het inhoudelijk heel zwak en niet concreet uitgewerkt is. We zien het dus als een eerste poging, maar er moet een volgende poging komen waarbij ook milieuexperts en vakbonden betrokken worden.”
Podcast: Play in new window | Download
