Het frequentieplan voor de radio’s dat in april 2017 werd goedgekeurd door de Vlaamse deelregering werd eergisteren door de raad vernietigd. Waarom en wat nu?
We bellen met Bart Caron (Groen), voorzitter van de mediacommissie van het Vlaams parlement: “Een aantal lokale radio’s kreeg geen vergunning en heeft daarom protest aangetekend tegen het plan. Het argument was dat er 25 frequenties niet ter beschikking gesteld waren terwijl dat volgens de Europese regels wél moest. Eigenlijk ging de klacht die tot gevolg had dat het plan vernietigd werd niet over het plan zelf maar over het feit dat de klagers geen frequentie kregen. ”
De belangrijkste stap in het nieuw media-decreet van Gatz was het weggeven van 150 lokale FM-radiofrequenties aan de grotere mediagroepen.
Maar Caron dat bekent dat de manier waarop het frequentieplan tot stand kwam niet goed was. Vier maanden voor de goedkeuring van het plan werd een eerste versie ervan voorgelegd voor commentaar. Maar die versie was onvolledig en het grootste deel van de informatie werd achtergehouden. Caron: “Dat had zo niet moeten gebeuren en dat is jammer. Men wilde dat niet bekendmaken omdat men de discussie die dat zou teweegbrengen niet wilde voeren. Dat is ook de reden van de schrapping nu: omdat er geen motivatie is gebeurd voor het niet vrijgeven van de frequenties.”
Ketenvorming georganiseerd
Het frequentieplan van 2017 was het sluitstuk van een hertekening van het radiolandschap. Die begon in 2016 met het schrappen van het statuut van Gemeenschapsradio’s door Sven Gatz. Dat statuut was pas twee jaar daarvoor ingevoerd. De belangrijkste stap in het nieuw media-decreet van eind 2016 was echter de overheveling van 150 lokale FM-radiofrequenties naar de grotere mediagroepen.
Tot 2017 waren er meer dan 280 frequenties voorzien voor lokale radio. In het nieuw frequentieplan dat ‘de lokale radio versterkt’ blijven er slechts 131 frequentiepaketten over. De argumentatie daarvoor was dat in de praktijk al een groot deel van de 280 lokale frequenties in handen was gekomen van ketens. Dat klopt maar was deels door de Vlaamse overheid zelf in de hand had gewerkt via een decreetwijziging die de ketenvorming (‘samenwerking’) expliciet toeliet waardoor de regulator niet kon ingrijpen. In plaats van de lokale radio te versterken koos Gatz er in 2016 dus voor om de verloren frequenties definitief over te hevelen naar de ketens en mediagroepen via de creatie van een nieuwe categorie radio’s de zogenaamde ‘netwerkradio’s die in handen zijn van die ketens en mediagroepen. Mediagroep SBS in het bijzonder moest absoluut ook een radiofrequentie krijgen. De netwerkradio’s zenden uit over het grootste deel van Vlaanderen zonder regionale, laat staan lokale, programmatie. Het zijn de-facto dus bijna gewestelijke zenders zoals Q-music.
Bart Caron: “De wetgeving zal moeten aangepast worden om nieuwe vormen van ketenvorming tegen te gaan. Het werk zal voor een deel moeten worden overgedaan. Ook wetgevend.”
Bart Caron: “Veel lokale radio’s hadden problemen om te overleven. Dat verklaarde de verketening. De leefbaarheid is beperkt. Vandaar dat we proberen 130 goede lokale radio’s te hebben. Dat moet voldoende zijn voor Vlaanderen.”
Netwerkradio’s: Gedonder? Ja. Qualiteit? Euh…
Maar met die netwerkradio’s vlot het ook niet helemaal: “Er is veel gedonder: Er is al één van de erkende netwerkradio’s geschrapt en vervangen door (ketenradio) Top-radio. Er is een probleem dat de dossiers van de netwerkradio’s en de lokale radio’s niet degelijk beoordeeld zijn. Men heeft te gemakkelijk geloofd wat in de ingediende dossiers stond”, aldus Caron.
Het aantal lokale radio’s is dus gereduceerd tot 130, maar volgens Caron is er nog altijd een risico op verdere ketenvorming:
“De problemen zijn niet opgelost. Zoals gezegd was de erkenningsprocedure niet degelijk genoeg; maar er is meer: De minister had een ferquentie niet toegekend wegens ketenvorming. De Raad van State heeft die niet-erkenning vernietigd. De wetgeving zal dus moeten aangepast worden om nieuwe vormen van ketenvorming tegen te gaan. Het decreet is goed bedoeld maar slecht uitgevoerd. Het werk zal voor een deel moeten worden overgedaan. Ook wetgevend. ”
Wat betreft de netwerkradio’s had Bart Caron hoge verwachtingen. Hij hoopte dat er tussen de vier ketens ook kwaliteit zou zitten: “Er is vooral gedonder gekomen. Ik durf niet zeggen dat er kwaliteit geboden wordt, verre van. Maar het is een beetje vroeg om dat te beoordelen. Ik denk wel dat het idee van de netwerkradio’s valabel is”.
Ondertussen zijn de netwerkradio’s wel al elf maanden bezig. Toch voldoende om een oordeel te vellen over wat de plannen waren en hoe ze uitgevoerd worden. Caron: “Dat moet de regulator voor de media, de VRM, doen. De procedure voor het verlenen van de licenties heeft de VRM echter veel moeite gekost; de techniciteit ervan. Maar er is inderdaad geen grondige controle gebeurd van de realiteit, of wat ze doen overeenstemt met wat ze hebben beloofd. Ik ga ervan uit dat dat de komende maanden zal gebeuren.”
Maar wat nu? “Ik denk dat de minister een regularisatiebesluit zal voorleggen aan de regering waarbij hij de huidige frequenties zal behouden en probeert te tegemoet te komen aan de kritiek van de raad van state. Het alternatief is om gans de boel over te doen maar ik vraag me af of dit wel zinvol is. Maar de wet moet wel streng toegepast worden en desnoods moeten we de regulering aanpassen. ”
DAB+
Tot nu toe hadden we het over het speelveld of de FM band. Maar een belangrijk onderdeel van de hervorming van minister Gatz was de overschakeling naar digitale radio, DAB+. Dat was de toekomst omdat DAB meer zenders toelaat en potentieel ook betere kwaliteit biedt. Maar in de uitvoering heeft Gatz enkel de uitrol van DAB+ geregeld voor de grotere spelers. De bedoeling was om in 2023 te beslissen om de FM band al dan niet te verlaten. ’t Is te zeggen: om te beslissen of de grote spelers (VRT en mediagroepen) de FM band zouden. De lokale radio’s zouden achtergelaten worden op de FM band.
Voorlopig is DAB+ gelukkig echter geen succes. Bart Caron: “We staan hier nog aan het begin. Er wordt wel uitgezonden op DAB+ maar er wordt niet geluisterd naar DAB+. De auto-en huiskamerradio’s in Vlaanderen hebben bijna geen DAB+. De overgang is een kwestie van jaren, zelfs van decennia denk ik. Mogelijks breekt het zelfs helemaal niet door en luisteren we over tien jaar in onze auto voor tachtig percent naar internetradio.”
“Ik vind de piste om alleen de nationale radio (BartCaron bedoelt de gewestelijke zenders van de VRT en de mediagroepen, nvdr) op DAB+ te zetten en de lokale op FM niet goed.”
Podcast: Play in new window | Download
