Met Donald Trump aan de macht was voor Open-VLD senator en prof economie Lode Vereeck het moment gekomen om nog eens te overlopen wat fascisme eigenlijk is.
Vereeck somt 8 kenmerken op van een fascistisch regime. Hij benadrukt dat het niet volstaat om als fascist bestempeld te worden als slechts aan enkele van die eigenschappen voldaan is. Waakzaamheid blijft echter noodzakelijk.
Met een score van 7 op 8 voor Trump op de Vereeck-schaal is er geen reden om achterover te leunen. We bekijken ook eens hoe zijn Vlaamse fans het doen.
Vier jaar na dit interview zou Lode Vereeck aan de slag gaan als parlementair EU medewerker voor de organisatie ‘Vlaams Belang’.
“Het gaat niet op om te zeggen ‘ Trump is democratisch verkozen, Erdogan is democratisch verkozen’. Hitler was ook democratisch verkozen.”
De 8 kenmerken:
1. Fascisten zijn nationalistisch en protectionistisch.
2. Fascisten hebben een duidelijk vijandbeeld.
3. Fascistische regimes worden vaak geleid door een sterke voorman.
4. Fascisten zijn corporatisten.
5. Fascisten zijn ethisch conservatief.
6. Fascisten hechten veel belang aan veiligheid.
7. Fascistische regimes controleren of manipuleren de media.
8. Fascisten verwerpen het democratisch stelsel.
Door protectionisme op de lijst van fascistoïde kenmerken te zetten laat Lode Veeeck zich van zijn liberale kant zien. Vereeck verwijst in zijn stuk naar het verzet tegen CETA. De liberale Sheldon Richman geeft echter aan dat Mussolini, de vader van het fascisme, pas vanaf 1930 een protectionistische beleid ging voeren. Alberto Di Stefani, de eerste minister van economie onder Mussolini, voerde van 1922 to 1925 een zeer liberaal beleid met een agenda van vrijhandel en privatiseringen.
Als protectionisme al aan fascisme gekoppeld kan worden, dan eerder als onderdeel van het Corporatisme. In het corporatistisch model gaat de overheid zelf meer in de de economie ingrijpen.
De nieuwe president van de VSA scoort 7 op 8 op de Vreeeck-schaal. Toch hoedt Lode Vereeck er zich voor om Trump een fascist te noemen. ” Als je het mij vraagt, is Trump geen fascist, op dit moment is hij nog altijd democratisch. Bovendien schakelt hij zijn tegenstanders – nog – niet uit, want dat is eigenlijk een negende kenmerk van fascistische regimes. Maar de signalen staan wel te knipperen.”
En wat met het ‘ islamofascisme’? Vereeck: “Dat bestaat, IS bijvoorbeeld, en is een vorm van religieus fascisme. Maar het moet niet gelijk gesteld worden aan religieus fanatisme. Niets mis met radicale standpunten, zolang punten 8 en 9 niet vervuld zijn” (geen respect voor de democratie en uitschakelen tegenstanders, nvdr).
En wat met de N-VA? De bewering van Laurette Onkelinx dat de N-VA fascistisch zou zijn zette Lode Vereeck aan om zijn stuk te schrijven, waarmee hij wilde aantonen dat Onkelinx de bal misslaat.
“De Nooit meer Oorlog-gedachte is één van de basiselementen van de Vlaamse Beweging en spreekt mij zeer aan. Ik denk dat de Vlaamse Beweging voldoende gepokt en gemazeld is in de Nooit Meer Oorlog-gedachte en bovendien door en door democratisch is. Intern werkt de N-VA heel democratisch. Ik denk dat de uithaal van Onkelinx onterecht is.”
Maar er is toch wel een probleem met de (uiterst) rechterzijde van de partijtop (Francken, De Roover, De Wever….) die een score haalt van 5 à 6 op 8. Onlangs legde die aan de rest van de partij op om alleen negatief over Donald Trump te communiceren als dat kan geframed worden in een campagne tegen de PS of tegen links in het algemeen.
In het verleden is het minimaliseren, gedogen en steunen van fascisme door kiezers en democratisch rechts even problematisch gebleken als de fascisten zelf. Zowel Mussolini als Hitler zijn aan de macht gekomen na verkiezingen waarna ze de leiding toegeschoven kregen door de rechterzijde. In Duitsland was dat von Papen die dacht dat het gemakkelijker zou zijn om met Nazi’s deals te maken dan met links; in Italië lieten eerst ministers Giolitti en vooral koning Victor Emmanuel begaan. De NSDAP haalde bij de laatste democratische verkiezingen in november 1932 34% van de stemmen. De Italiaanse fascisten haalden in 1921 slechts 35 zetels (op meer dan 500) maar werden opgenomen in de regering, eerst door Giolitti , later onder druk van Victor Emmanuel, en wogen met hun straatmilities op de macht.
Vereeck: “Veel fascistische leiders zijn democratisch verkozen. Het gaat niet op om te zeggen ‘ Trump is democratisch verkozen, Erdogan is democratisch verkozen’. Hitler was ook democratisch verkozen. Op een bepaald moment is het klimaat blijkbaar rijp voor populistische praat. Vandaar dat het wél belangrijk is erop te wijzen dat zoiets kan gebeuren in een democratisch bestel.”.
