De Europese Commissie onderhandelt sedert 2013 met de VSA over een handelsverdrag dat vooral administratieve barrieres moet weghalen.
Voor Philippe De Baker, EU parlementslid van Open-VLD, is dit zogenaamd ‘TTIP’ akkoord belangrijk:
“Een vrijhandelsakkoord tussen de EU en de VSA zou een standaard kunnen worden voor toekomstige handelsakkoorden in de rest van de wereld.”
Er heerst wantrouwen tegenover het verdrag. Een deel van het Europees parlement wil dat regulering rond voedsel, chemische stoffen en olie en gas uit het verdrag gehaald wordt, om milieu en voedselveiligheid te beschermen:
“De zaken die de linkerzijde uit TTIP wil zijn net punten die voor zowel de Amerikanen als voor Europese politici belangrijk zijn. Er zal geen akkoord komen zonder dat die erin staan. En dat is net de politieke agenda van de tegenstanders want ze zijn tegen vrijhandel.”
Verder hebben we het over de ook al omstreden ISDS clausule die investeerders toelaat om landen voor een derde partij aan te klagen.
En om te eindigen de houding van N-VA die niet lijkt te weten hoe ze over dit dossier moet communiceren.
“Het vrijmaken van de handel is één van de belangrijkste stimulansen van de economie” zegt Philippe De Backer. “Een vrijhandelsakkoord tussen de EU en de VSA zou een standaard kunnen worden voor toekomstige handelsakkoorden in de rest van de wereld. Dat is belangrijk want zo kunnen we ook elementen als milieu meenemen in duscussies met bijvoorbeeld China of Latijns-Amerika.“.
We overlopen enkele concrete voorbeelden van handelsbarriëres.
Philippe De Backer: “TTIP zal bijvoorbeeld de administratieve rompslomp om Europese auto’s op de Amerikaanse markt te brengen verminderen. Er zijn bepaalde zaken, zoals de protectionistische Jones Act, waarover de Amerikanen niet willen praten (nu zou er toch een opening zijn, nvdr ). Langs Europese kant zijn er ook taboes, en dan gaat het bijvoorbeeld over de wetgeving rond genetisch gemanipuleerde gewassen (die recentelijk wel versoepeld werd, nvdr). TTIP gaat niet over het áfschaffen van standaarden. Wel over het vergelijken en proberen op elkaar af te stemmen van procedures over bijvoorbeeld voedselveiligheid.”
RC: Bart Staes van Groen zegt niet principieel tegen TTIP te zijn maar roept op om een aantal zaken uit het akkoord te houden, zoals voedselveiligheid, chemicaliën en extractie en transport van fossiele brandstoffen.
Philippe De Backer: “Bart Staes heeft ongelijk. In Amerika zijn de voedselstandaarden hoog en de procedures zijn er gelijkwaardig met de Europese, dat is geen apenland. Staes en de linkse bewegingen zijn tegen vrijhandel en er worden ook valse argumenten aangevoerd. Men blijft ook argumenten terug naar voor brengen waarop de commissie al lang geantwoord heeft. “
RC: Maar de zaken die Staes uit het akkoord wil houden zijn toch beperkt. Zelfs als die eruit gelaten worden blijft er nog genoeg administratie over die kan vereenvoudigd worden in het kader van een nieuw handelsverdrag? De Jones Act en de regels rond het op de markt brengen van auto’s hebben worden niet gecontesteerd door Staes.
De Backer: “De zaken die hij eruit wil zijn net punten die zowel voor Amerikanen als voor Europese politici belangrijk zijn en er zal geen akkoord zijn zonder dat die erin staan. En dat is net de politieke agenda van de tegenstanders.”
“Landbouw is altijd een probleem als het over handelsakkoorden gaat. Als wij erin slagen om een akkoord te bereiken tussen de twee grootste economische blokken, dan zetten wij de standaard voor de rest van de wereld. En die standaard zal hoog zijn en beter dan de Chinsese of Zuid Amerikaanse.”
Het akkoord voorziet in een omstreden ‘ISDS‘ clausule, de Invester-State Dispute Settlement clausule . Die maakt het mogelijk voor een multinational om landen aan te klagen voor een derde partij als ze meent dat de wetgeving van een staat haar belangen schaadt. Er wordt gevreesd dat dit zou kunnen leiden tot het verlagen van normen op gebied van milieu en veodselveiligheid.
Philippe De Backer maakt zich geen al te grote zorgen: “Europese landen hebben al 1300 gelijkaardige akkoorden afgesloten met andere landen. Vroeger ging men in dergelijke akkoorden inderdaad soms te ver. Het is in het verleden gebeurd dat een bedrijf een claim indiende nadat milieuwetgeving veranderd werd. Het kan niet zijn dat men via een klacht bij een derde rechtbank probeert democratisch besluitvorming te saboteren. Maar in veel gevallen heeft een ISDS clausule geholpen om Europese bedrijven te beschermen tegen nationaliseringen door regeringen.“
Mogelijks verwijst De Backer naar de claim van 300miljoen $ die de Canadese mijnbouwer Pacific Rim aanspande tegen El Salvador nadat het land besliste om geen milieuvergunning te verlenen voor een goudmijn.
De Backer: “Het moet trouwens gezegd zijn dat de overheden 65% percent van de ISDS zaken gewonnen hebben (volgens een UNCTAD studie gaat het over 42%, zie p1 of 5, nvdr). Je moet trouwens niet de illusie hebben dat je in China onafhankelijke rechters tegenkomt.”
RC: Ook voormalig commisaris Karel De Gucht verwees in een gesprek met Radio 1 in december inderdaad naar het ontbreken van een rechtstaat in China, hetgeen ISDS clausules noodzakelijk maakt. Waarmee hij ook meteen impliciet aangaf dat ISDS clausules niet relevant zijn voor een verdrag tussen Europa en de VSA waar wél een rechtstaat heerst.
Philippe De Backer: “Ook in de VSA zijn er wetten die het onmogelijk maken voor Europese bedrijven om hun belangen te verdedigen. In een aantal staten van de VS is het onmogelijk om bepaalde vertegenwoordigers van de overheid aan te klagen.”
RC: Moeten we dan binnen het handelsakkoord niet afspreken om die regels te veranderen?
De Backer: “Maar die regels zijn typisch voor hoe het rechtssysteem werkt in de VSA.”
RC: Dus dan is de VSA toch geen rechtstaat…
De Backer: “Het is een rechtstaat die op een andere manier georganiseerd is. In Europa is het recht veel meer het gevolg van wetten terwijl men in de VSA meer gebruik maakt van de interpretatie van regels en van jurispredentie. Om lange procedures te vermijden wordt arbitrage door derden voorzien, ook in rechtstaten. Je kunt als investeerder geen 10 jaar wachten op een uitspraak.”
RC: Dat brengt ons bij het ander probleem met ISDS, namelijk dat het discriminerend is ten opzichte van burgers. Die kunnen hun rechten namelijk niet doen gelden tegenover staten. Er bestaat geen CSDS clausule , geen Citizen-State Dispute Settlement clausule, die burgers beschermt. ISDS clausules zijn dus eigenlijk zeer on-liberaal.
De Backer: “Aan mensenrechten is een ander verhaal gekoppeld. De laatste 4 jaar is onder Commisaris De Gucht in het kader van handelsverdragen veel moeite gedaan en druk gezet om de rechtstaat en mensenrechten te doen respecteren. Europa heeft gigantische stappen vooruit gezet op dat gebied.”
Ondertussen lijkt N-VA niet te willen spreken over TTIP. Een week lang probeerden we ondervoorzitter en EU parlementslid Sander Loones en zijn medewerkers per mail en telefonisch te bereiken; zonder respons. Philippe De Backer wijst erop dat de anti-Eruopa fractie waarin N-VA ná de verkiezingen gestapt is een allegaartje is waar geen politieke lijn in te trekken is, behalve dan het skepticisme ten opzichte van verdere Europese integratie,
Het lijkt er inderdaad op dat de recente switch van N-VA van pro-Europa-partij naar euroscepticus in dit dossier botst met de, ook relatief recente, vervelling van centrum-volkspartij naar steunpilaar van de grotere bedrijfswereld.
Links:
– TTIP for dummies
– Door Europese Commissie bij CEPR besteld rapport over de impact van TTIP: schat het economisch voordeel voor Europa op 70 tot 120 miljard € per jaar.
– Rapport van Tufts universiteit (Michigan, VSA) over TTIP: voorspelt een verlies van 600.000 jobs
