Afgelopen zomer werden er hoge loodwaarden vastgesteld bij omwonenden van de Umicore-fabriek in Hoboken, boven de limiet van 5µg/dl bloed. Om de loodproblematiek op te lossen wordt er in Hoboken overwogen om de huizen in de nabijheid van de fabriek te onteigenen. Over de gezondheidsgevolgen van de ontginning van zware metalen in de Democratische Republiek Congo (DRC) is er spijtig genoeg weinig geweten. In april 2020 verscheen er in The Lancet (TL) een onderzoek (mede gefinancierd door 11.11.11) over de gevolgen van metaalvervuiling in de regio Lubumbashi. We spraken met Erik Smolders (KUL), één van de auteurs van het artikel.
Erik Smolders is professor aan de faculteit bio-ingenieurswetenschappen. Hij is tevens lid van SIM², een instituut verbonden aan de KUL. Zij doen onderzoek naar een circulaire economie en de duurzame verwerking van metalen en mineralen. Het artikel in TL is een deel van een groter onderzoeksproject naar milieuverontreiniging rond de exploitatie van kobalt, koper en uranium. Samen met lokale partners werd er een meerjarig project opgezet rond de gevolgen van de mijnbouw bij pasgeboren baby’s. In tegenstelling tot de maximumnormen voor loodwaarden, zijn deze er niet voor kobalt. Bovendien worden mensen in de DRC blootgesteld aan een cocktail van zware metalen, in erg hoge concentraties. De vraag stelt zich dan ook waarom men hier nog niet eerder een uitgebreid onderzoek naar heeft gedaan: zeker aangezien kobalt een essentieel element is voor de elektrificatie van onze economie, meer bepaald voor elektrische wagens. 60 to 70 % van de kobalt is afkomstig uit de regio Katanga in de DRC. Door de onstabiele politieke structuur in Congo zijn de licenties voor mijnbouw onbetrouwbaar en er zijn geen duidelijke regels voor de bedrijven. De grote spelers proberen de ontginning wel op een correcte manier te organiseren, maar een aanzienlijk deel van de productieketen gebeurt via kleinere artisanale mijnbouw. Er is momenteel te weinig controle op de instroom van mineralen uit deze niet-gereglementeerde mijnbouw.
Het onderzoek naar de vervuilende gevolgen van de mijnbouw wordt bemoeilijkt door verschillende socio-economische factoren. Verschillende ‘confounders’ (verstorende effecten) maken het moeilijk om de gezondheidsproblemen causaal te linken aan metaalvervuiling. Er zijn indicaties gevonden die de link tussen metaalvervuiling bij kinderen en DNA-schade bloot leggen, maar verder onderzoek is hier nodig. Het artikel in TL laat wel duidelijk een relatie zien tussen de blootstelling aan metalen en de kans op een misvorming bij geboorte. Er is een statistisch grotere kans op misvorming wanneer de vader in de mijnbouw werkt.
Door samenwerking met lokale artsen werden verschillende vrouwen gecontacteerd om deel te nemen aan de studie. Per geval van een misvorming bij geboorte werd er een gezonde geboorte toegevoegd aan een controlegroep om tot een vergelijking van resultaten te komen. Voorts werden verscheidene statistische tools ingezet om ‘confounders’ uit te sluiten en een duidelijker zicht te krijgen op mogelijke indicaties.
Er is noodzaak aan een grotere langdurige studie die de leerachterstand onderzoekt bij kinderen als gevolg van DNA-schade door metalen. Opwaaiend stof vervuild met metalen blijkt een belangrijke oorzaak van de verhoogde metaalwaarden bij kinderen (cf. de Umicore-site in Hoboken). De stofingestie in het droog seizoen in de DRC is buitengewoon hoog. Waar men in Hoboken spreekt over 50mg stof dat kinderen opnemen, gaat het in de DRC over verschillende grammen stof. Professor Smolders spreekt over een koffielepel stof per dag.
Vanuit de industrie zijn er verschillende structuren opgezet om te komen tot een ‘schonere’ kobaltproductie, aangezien ook zij niet geassocieerd willen worden met wantoestanden. Professor Smolders en zijn team zijn gecontacteerd door Umicore en de Global Battery Alliance om inzicht te krijgen in de studies, maar een financiering voor verder onderzoek blijft voorlopig uit. De moeilijke omstandigheden in Katanga maken onderzoek daar ook zeker niet vanzelfsprekend.
Podcast: Play in new window | Download
