Het audiovisueel mediadebat in Vlaanderen blijft meestal beperkt tot een discussie over de rol van de VRT. De private radio bestaat ondertussen echter ook al 35 jaar en de evolutie is niet geweest zoals de politiek ze voorzien, laat staan gewenst, had en de wetgever heeft de teloorgang van de lokale radio niet tegengehouden.
De komende twee jaar worden cruciaal want tegen eind 2017 moet de mediawet op orde gesteld worden en de frequenties opnieuw verdeeld.
Tijd dus om de politieke stakeholders van de vijf parlementaire fracties eens te vragen hoe ze de huidige toestand zien en wat hun visie is op de toekomst:
Wat vinden ze van het huidig Vlaams privaat radiolandschap? Wat is de taak van de private zenders die dan wel geen subsidies maar toch een gratis plek op de FM band krijgen? Hoe moet het verder met de handel in zendvergunningen en de ketenvorming die daar een gevolg van is en waardoor nu driekwart van de ‘ lokale’ zenders helemaal niet meer lokaal zijn? En bestaat de FM band nog wel over 10 jaar?
We spreken met Lionel Bajart (open-VLD), Karin Brouwers (CD&V), Bart Caron (Groen), Katia Segers (sp.a) en Wilfried Vandaele (N-VA)
Wat blijkt? Er is grote eensgezindheid over een aantal zaken: het mediadecreet heeft gefaald en moet herschreven worden. Zo moet de handel in zendvergunningen ‘herbekeken’ of gewoon verboden worden, is er een politiek draagvlak voor bijkomende gewestelijke (‘landelijke’) zenders eerder beperkt (‘ één of twee’ ). Verder is het volgens de politici cruciaal dat zenders met een lokale vergunning ook lokaal nieuws en lokale informatie brengen. Tenslotte is de toekomst voor radio blijkbaar wel degelijk digitaal en lijkt er een concensus te zijn dat de overstap naar DAB+ er toch zal komen.
Maar er zijn toch wat nuanceverschillen in het gevoel over de huidige toestand en de visie op de toekomst. Tegen eind 2017 wordt de knoop doorgehakt. Althans volgens de nieuwe planning….
Karin Brouwers (CD&V): “Over de mogelijke financiele impact van de overschakeling op DAB+ op de lokale zenders is nog onvoldoende nagedacht”
Voor Karin Brouwers (CD&V) mag er toch wat meer variatie in het aanbod “De gewestelijke zenders brengen het nieuws van dezelfde bronnen en de hits van het moment. Ook het lokaal radiolandschap is verschraald en er is behoefte aan lokaal nieuws.”
Over de ketens is ze duidelijk: “Wie landelijke ambitie heeft moet maar een aanvraag indienen voor een landelijke vergunning en niet via ketenvorming landelijk gaan opereren.”
“De trend naar DAB+ is er international en Vlaanderen kan niet achterblijven en het zou wel eens sneller kunnen gaan dan verwacht. Over de mogelijke financiele impact van de overschakeling op DAB+ op de lokale zenders is nog onvoldoende nagedacht en we gaan dat moeten meenemen in het debat. Als het klopt dat een DAB abonnement 2000€ per maand kost is dat wel een probleem. .
Lionel Bajart (Open VLD): “Radio’s moeten beseffen dat een licentie een gebruiksrecht is en geen eigendomstitel.”
Voor Lionel Bajart, Open-VLD, is Vlaanderen Radioland wél divers. Hij is tegen strenge voorwaarden maar ” de handel in frequenties moet aangepakt worden. Radio’s moeten beseffen dat een licentie een gebruiksrecht is en geen eigendomstitel.” Bajart is enthousiast over de digitalisering: “Ik ben een voorstander van de digitalisering die meer kwaliteit en meer ruimte mogelijk maakt”. Maar op een aantal punten moet de partij van minister Gatz blijkbaar nog een visie ontwikkelen, of strooit ze mist en neemt ze een afwachtende houding aan: ” Ik ga vandaag geen uitspraken over eventuele regularisering van ketenradio’s” en ook vragen over digitalisering worden afgeblokt.
Niet helemaal onterecht wijst hij naar het feit dat tijdens de vorige legislatuur niet veel gebeurd is: “Er worden nu studies uitgevoerd die tijdens de vorige legislatuur hadden moeten uitgevoerd worden en dat is niet gebeurd”. Het was echter net een studie waarachter minister Lieten (sp.a) zich tijdens vorige legislatuur drie jaar verschool om het beleid in de diepvries te kunnen stoppen, waardoor de handel in zendvergunningen gewoon verder doorging. Over de bewuste KPMG studie van 2013 lijkt niemand trouwens vandaag nog te praten.
Mogelijks zit de zaak nu anders want de de financieel-economische impactanalyse waarnaar Bajart verwijst zou zo goed als af zijn, maar daar eindigt het blijkbaar voor hem niet: “als je onderzoeken vraagt zijn er ook tegenonderzoeken nodig dus het gaat over verschillende onderzoeken en invalshoeken, uiteraard…”
Bart Caron (Groen): “Bijkomende radiofrequenties voor mediagroepen mogen niet ten koste gaan van lokale stations of van de VRT”
Bart Caron van Groen en voorzitter van de Mediacommissie stelt vast dat de 3 mediagroepen met TV zenders (Mediahuis, Medialaan en SBS) ook elk gewestelijke radiozender willen. “Ze hebben een plaats in het radiolandschap” maar het aantal bijkomende zenders ziet hij beperkt tot ten hoogste twee “en daarbij mogen ze frequenties van lokale radio’s of VRT niet opeten”. En bovendien zou die bijkomende gewestelijke vergunning(en) wat hem betreft ook naar één van de huidige ketenradio’s kunnen gaan, maar “dat moet dan bepaald worden door een beauty contest”.
En net als voor Karin Brouwers vindt ook Bart Caron dat de Q-musics in Vlaanderen inhoudelijk beter kunnen: “De gewestelijke omroepen hebben de taak om zelf nieuws te maken en er noet ook een inhoudelijke visie zijn”. Voor de lokale zenders kan een versoepeling van de huidige strenge, en door zo goed als niemand nageleefde, nieuwsverplichting wel maar “geen enkele verplichting opleggen is geen goede optie en na aanpassing moet de naleving van het decreet afgedwongen worden”.
Caron is heel duidelijk over handel in zendvergunningen: “Gedaan daarmee! Wie niet meer uitzendt verliest de vergunning.”
Hij denkt dat het wel los zal lopen met die kost om via DAB+ uit te zenden : “ik verwacht dat de kosten van de apparatuur van DAB+ drastisch in prijs zullen zakken maar moest dat niet zo zijn dan wil ik me wel voor de toegangkelijkheid engageren “.
Wilfried Vandaele (N-VA): “Ik weet niet of het publiek zit te wachten op een extra landelijke zender”
Ook Wilfried Vandaele, mediaspecialist van N-VA, is geen grote voorstander om het aantal gewestelijke zenders gevoelig uit te breiden “Ik weet niet of het publiek zit te wachten op een extra landelijke zender. Ik heb het gevoel dat de luisteraar tevreden is met het huidig landschap. SBS stelde voor om een aantal lokale frequenties in te nemen en te herschikken tot een gewestelijke frequentie maar dat blijkt technisch moeilijk te zijn en je zou daarvoor lokale radio’s aan de kant moeten duwen. De verkoop van MNM door VRT werd overwogen als alternatief maar daarvoor is het niet het goede moment want VRT moet al besparen en MNM brengt geld in het laadje.”
Wat de ketenradio’s betreft is er voor Vandaele toch een probleem want “ze zijn inderdaad professioneler maar ze brengen niet of nauwelijks lokale inhoud. Ik stel me vragen over hoe de zaken verlopen zijn ivm de zendvergunningenhandel. Sommigen hebben hun vergunning wel heel snel nadat ze ze gekregen hadden doorverkocht. Na de volgende ronde van verdeling van frequenties moet men daar wel optreden.”
In verband met de overschakeling naar DAB+: “Als de autoproducenten DAB ontvangers standaard in auto’s gaan installeren dan is de overstap in feite gerealiseerd. Je zou de FM band voor de lokale radio’s kunnen vrijhouden en de gewestelijk digitaal laten uitzenden.” Op onze vraag of de lokale zenders daarmee niet in een tweederangsmedium geduwd worden dat niet meer beluisterd zal worden stelt hij dat “de toegangkelijkheid van DAB+ voor de lokale zenders bekeken moet worden. We kunnen geen systemen hebben die lokale radio’s onmogelijk maken.”
Katia Segers (sp.a): “Het apart statuut voor gemeenschapsradio’s moet ook in het nieuw decreet ingebed worden”
Katia Segers van sp.a herhaalt grotendeels de consensus die onder de collega’s bestaat: lokale radio moet lokaal nieuws brengen, de koehandel met frequenties is een probleem en de overschakeling naar DAB+ komt er.
Verder legt ze nadruk op het belang van Gemeenschapsradio’s, de non -profit (maar niet noodzakelijk reclamevrije) radio’s die vooral met lokale vrijwilligers werken.
De vorige regeringscoalitie, met Ingried Lieten van sp.a als mediaminister, liet een statuut voor gemeenschapsradio’s inschrijven in het huidig decreet. “Gemeenschapsradio is belangrijk en het apart statuut voor gemeenschapsradio’s moet ook in het nieuw decreet ingebed worden”
