In Griekenland waren Sarah Mardini en Seán Binder in Lesbos (Griekenland) actief bij het verlenen van hulp aan en het redden van vluchtelingen. Ze riskeren een gevangenisstraf van 25 jaar op beschuldiging van, onder andere, mensensmokkel, spionage en fraude.
Voor Wies De Graeve van Amnesty International is dit nonsens: “Het ging over eerstelijns humanitair werk. We hebben de dossiers doorgenomen, ook van de aanklager, en geen enkel bewijs gevonden voor de aanklachten. Ook in Frankrijk, Italië en Zwitserland werden hulpverleners voor het gerecht gedaagd. Het redden van mensen in nood is een internationale juridische verplichting, en het fysiek terugduwen van vluchtelingen over de grenzen, zoals we nu zien aan de Pools-Wit-Russische grens, is illegaal. Enkele jaren geleden zijn de EU en de lidstaten gestopt met de reddingsoperaties op de Middellandse zee. Toen hebben NGO’s die rol voor een stuk overgenomen. In plaats van die taak opnieuw op te nemen, gaan de lidstaten de hulpverleners nu criminaliseren. Het is problematisch dat de andere lidstaten niet optreden tegen deze onwettige praktijken. Er moet een politiek signaal komen dat het criminaliseren van humanitaire hulp niet kan.”
De afgelopen week verdronken 27 vluchtelingen tijdens een poging om vanuit Duinkerke Engeland te bereiken. Voor de Franse en Britse politieke overheden is het drama te herleiden tot een zaak van mensensmokkel. “Het onderscheid tussen hulpverleners en mensensmokkelaars is duidelijk in de Europese regelgeving: mensensmokkelaars doen het voor het geld, hulpverleners niet. De Europese wetgeving rond mensensmokkel wordt door de lidstaten soms vaag gehouden en het onderscheid met hulpverlening wordt niet altijd opgenomen.”
“In de Griekse zaak tegen Sarah en Seán is er geen enkele aanwijzing dat er sprake is van financieel gewin. Hun NGO was ook heel transparant in haar werking. Sarah heeft fondsen opgehaald in Duitsland voor de werking, en dat wordt haar nu aangerekend, maar niets wijst erop dat het over persoonlijke verrijking ging. Fondsenwerving is noodzakelijk omdat de overheden zelf de NGO’s onvoldoende financieren. Elke NGO doet aan fondsenwerving, ook wij.”
“De zaak reduceren tot een geval van mensensmokkel is kortzichtig. Er moet dan ook een mogelijkheid zijn om veilig en legaal asiel aan te vragen. Vandaag is het bijna onmogelijk om dat te doen, in de praktijk moet je al illegaal in Europa geraakt zijn vooraleer je er asiel kan aanvragen. Dat stimuleert juist mensensmokkel.
In de zaken die eerder aangespannen werden, gingen de hulpverleners vrijuit. Toch hebben zo’n acties van overheden hun effect, zegt Wies De Graeve: “Sara en Sean hebben al drie maanden vastgezeten, de zaak sleept al drie jaar aan en is nog lang niet afgehandeld. Zolang er geen vrijspraak is, is er sprake van intimidatie. Ik merk dat ter plekke op Lesbos: mensen worden lastiggevallen door de politie, het wordt moeilijker gemaakt om als NGO erkend te worden. De rechtszaken zijn een deel van het grotere pakket dat wil voorkomen dat mensen geholpen worden.”
Bovendien is er van een onafhankelijke justitie in landen zoals het Verenigd Koninkrijk, Polen en Hongarije niet langer sprake.
Podcast: Play in new window | Download
