Vlaams minister van milieu Zuhal Demir wil de geplande kernuitstap tegenhouden door de bouw van een vervangende gascentrale in Vilvoorde te blokkeren onder het argument van bezorgdheid over stikstofvervuiling.
Er is wel degelijk een stikstofprobleem in Vlaanderen. Met Jan Ramaekers van Natuurpunt gaan we na waar de angel echt zit.
Het milieu in Vlaanderen kreunt onder de stikstofvervuiling door ammoniak (NH3) en stikstofoxides (NOx). Met 96 duizend ton per jaar is de uitstoot van NOx het hoogst, maar ammoniak is nog schadelijker en daarom, ondanks de lagere uitstoot van 43 duizend ton, toch meer belastend voor het milieu.
“Er zijn waarschijnlijk wel oplossingen, maar dan moet men verder kijken dan naar de centrale alleen en ook naar de andere vervuilers in de buurt.”
95 percent
NOx worden gevormd tijdens verbranding terwijl ammoniak ontstaat bij biologische processen. Dat verklaart meteen waarom de bijdrage aan de vervuiling van verschillende economische sectoren sterk varieert: NOx wordt in de eerste plaats door wegverkeer veroorzaakt, gevolgd door industrie (inclusief de energiesector). Ammoniakuitstoot is bijna helemaal een aan de veeteelt gebonden zaak.
Er staat een PAS of ‘Programmatische Aanpak Stikstof’ klaar om de stikstofuitstoot naar beneden te brengen. Jos Ramaekers van Natuurpunt: “De trend voor verkeer en industrie is dalend. Het is vooral de landbouwsector waarvoor de uitstoot al een jaar of zeven niet langer daalt”.
In principe stoten elektriciteitscentrales geen ammoniak uit, wel NOx. Om de NOx-uitstoot te beperken, worden de rookgassen door een installatie geleid die 80% van de NOx omzet naar onschadelijk stikstof. In dat proces wordt ammoniak gevormd als bijproduct. Dat verklaart waarom de centrale van Vilvoorde ongeveer 70 ton ammoniak zal uitstoten per jaar. Zuhal Demir merkt op dat de ammoniakuitstoot van Vilvoorde veel hoger is dan die van een typische stal, die jaarlijks slechts 8 ton uitstoot, maar vermeldt niet dat er duizenden stallen zijn tegenover enkele centrales. De uitstoot van de centrale van Vilvoorde zal 0,2% vertegenwoordigen van de totale Vlaamse ammoniakuitstoot, de landbouw 95%.
Oplossing voor Vilvoorde
Jos Ramaekers: “De ammoniakvervuiling heeft een historische achtergrond. In veel gevallen gaat het over streken met arme grond. Door het gebrek aan goede landbouwgrond is men zich op de veehouderij gaan concentreren met stallen die niet in verhouding staan tot de grootte van de percelen waarop ze staan, met als gevolg voedselimport en mestoverschot. Aangezien de sector echter gewone melk en vlees produceren, moeten ze concurreren op een wereldmarkt, en daardoor zijn de marges extreem laag geworden. Het is niet normaal dat een ei tegenwoordig niet meer kost dan 50 jaar geleden, ondanks de inflatie. Men zal toch moeten gaan kijken naar een hoogwaardigere productie voor de lokale markt.”
Toch betekent dit niet dat de ammoniakuitstoot van de centrale in Vilvoorde irrelevant is. “Er is een natuurgebied in de buurt van de Vilvoordse locatie, en ammoniak slaat neer in de nabije omgeving. Mogelijk kan Engie dit oplossen door de andere vervuilers te helpen om hun uitstoot te verminderen, of een aantal landbouwers uit te kopen, alhoewel dat zelfs niet altijd nodig zou zijn. De industriële speler zou de modernisering van de stal kunnen bekostigen, of het herstel van de natuur. Er zijn waarschijnlijk wel oplossingen, maar dan moet men breder kijken dan dan naar de centrale alleen.”
Stikstofarrest
“Het is momenteel mogelijk om overal in Vlaanderen een stal met kippen of varkens te plaatsen, waardoor er een diffuse ammoniakuitstoot is die tot een veralgemeend hoog niveau zorgt. De stallen zitten ook in de buurt van natuurgebieden.”
OP 25 januari 2021 werd het ‘stikstofarrest’ geveld. In 2014 werd een tijdelijke wet gecreëerd om de stikstofvervuiling te regelen. Die wetgeving werd in het stikstofarrest door de Raad van Vergunning verworpen. De tijdelijke wet liet vervuilers (lees boerderijen) onbeperkt toe, en stelde dat de vervuiling genegeerd kon worden zolang de nieuwe ammoniakbron niet meer dan 5% van de totale vervuiling vertegenwoordigde. De Europese regelgeving bepaalt echter dat er een kap moet gezet worden op de totale uitstoot. Het is nu de bedoeling om de 50 grootste (landbouw-)bedrijven in de buurt van natuurgebieden te sluiten en om de uitstootrechten van de bedrijven te verminderen.
Fijn stof
Jos Ramaekers: “De Europese wetgeving rond op natuurgebieden biedt een houvast en is dwingend. Maar er is natuurlijk ook een directe impact van de stikstofvervuiling op de menselijke gezondheid, onder andere omdat ze fijn stof veroorzaakt. Er zijn rapporten die aantonen dat wonen in de buurt van veehouderij niet gezond is. In Nederland moet een veehouderij op minstens 200 meter van woningen liggen. Bij ons is er een afstandsregel voor windmolens, die géén fijn stof veroorzaken, maar niet voor veestallen, en dat ligt ook politiek niet op tafel.”
“Best gaat men voor een strenge aanpak die veel effect heeft, mogelijk moeilijk is, maar wel duidelijkheid verschaft. Als dat niet gebeurt, dan is er een risico dat men de landbouwers investeringen laat doen die dan binnen vijf jaar onvoldoende blijken. Natuurpunt denkt dat er best meer dan 50 landbouwbedrijven gesloten worden, met goede compensatie voor de boeren. Niet zij zijn in de fout gegaan, wel de overheid, die veel te laks geweest is. “
Podcast: Play in new window | Download
